Bất kể là bạn đang dùng loa tháp cao cấp hay loa Bluetooth rẻ tiền hơn thì vị trí đặt loa đều rất quan trọng để có được âm thanh chất lượng cao và ưng ý nhất. Hình dáng căn phòng cũng là yếu tố cần được quan tâm, đặc biệt đối với hệ thống âm thanh vòm (surround sound system) để đạt hiệu năng tối ưu cho nhiều vị trí ngồi khác nhau. Đôi khi, bạn chỉ cần thay đổi chút ít về vị trí cũng giúp chất lượng tổng thể của dàn âm thanh nghe hay hơn đáng kể.
Hy vọng những bí quyết sau đây từ hãng chuyên sản xuất loa Cambridge Audio sẽ giúp bạn có được một trải nghiệm âm thanh tốt hơn khi nghe nhạc và xem phim. Nếu đang sở hữu một dàn loa thì bạn chỉ cần áp dụng những thủ thuật mà không cần phải tốn thêm chi phí gì cả.
Vị trí đặt loa
Dù đang có hệ thống loa âm thanh nổi (stereo) hay âm thanh vòm (surround), bạn vẫn sẽ phải đặt 2 loa trước (front) cách nhau khoảng 1,5-2,5m ở trước tường, ngang hàng với nhau và hướng trực tiếp về phía người nghe. Hầu hết hãng sản xuất loa cố tình thiết kế sản phẩm để chúng không cần phải được chụm lại (xoay góc để loa hướng về vị trí ngồi) dù bạn có thể thực hiện thử nghiệm để xem việc xoay loa như thế có thích hợp hơn với thiết bị hay “gu” nghe nhạc của mình không.
Nếu loa của bạn thuộc loại để trên sàn (floorstanding), chúng sẽ được thiết kế sao cho hợp với vị trí ngồi. Tuy nhiên, nếu là loa để trên kệ (bookshelf), bạn sẽ phải đặt chúng ở vị trí lý tưởng là cao ngang tầm tai của mình khi ngồi. Loa surround cho hệ thống loa xem phim tại gia nên được đặt ở vị trí tương đương với các loa trước (front), nhưng hơi lui về phía sau vị trí ngồi của người nghe. Chúng cũng nên hướng trực tiếp vào người nghe và không được chụm lại.
Nếu có loa surround và cả loa sau (rear), như trong hệ thống loa xem phim tại gia 7.1, loa rear nên được đặt ở vị trí của loa surround trong hệ thống 5.1, trong khi các loa surround trái và phải nên đặt ở hai bên và hướng vào vị trí người nghe. Dĩ nhiên là loa trung tâm nên được đặt ở vị trí giữa của mặt trước.
Nếu có cặp loa hướng trần (củ loa được bẻ góc để hướng lên trần) thì bạn nên đặt chúng bên trên các loa front trái và phải, hay càng gần vị trí đó càng tốt.
Cũng cần lưu ý rằng vị trí ngồi lý tưởng là phải không dựa vào tường sau, nhất là khi dùng hệ thống âm thanh surround, nhưng phải gần giữa phòng (nếu có không gian).
Khoảng cách giữa loa và tường
Không những phải đặt loa đúng vị trí và lý tưởng nhất là phải hướng về phía trước, mà còn bạn còn phải đặt loa sao cho không bị dội vào tường nhằm tránh hiện tượng hiệu năng bị giảm, nhất là đối với âm tầm trung và trung trầm.
Cambridge Audio khuyên người dùng nên bắt đầu bằng cách đặt loa dựa trực tiếp vào tường rồi thử âm thanh. Nghe khoảng 30 giây một bản nhạc hay phần âm thanh của một bộ phim mà bạn thường nghe hay xem. Sau đó di chuyển loa ra cách tường khoảng một đoạn 5cm rồi thử lại. Âm thanh sẽ dần nghe hay hơn khi bạn tiếp tục thử dời loa ra xa tường hơn. Nhưng sẽ có lúc âm thanh nghe tệ hơn, bạn nên dời loa lại vị trí ngay trước đó và sẽ có được vị trí đặt loa phù hợp nhất.
Cách thử loa kiểu này cũng áp dụng được với các loại loại loa tích hợp nhỏ hơn, chẳng hạn như loa Bluetooth. Những loại này thường nghe tốt hơn nhưng không bị dội tường.
Loa siêu trầm (subwoofer) cũng không nên đặt sát tường. Nhiều người thường đặt loa siêu trầm trong góc phòng, nhưng Cambridge Audio khuyên đặt chúng cách tường ít nhất 30cm để không bị vang hay dội âm.
Chụm loa
Chụm loa là hướng loa theo một góc nào đó về vị trí nghe lý tưởng. Đó là trường hợp của loại loa treo trong góc vì chúng thường được đặt ở vị trí xa hơn vị trí của loa rear hay loa surround.
Tuy nhiên, với các hệ thống loa surround, một cách để thử xem bạn có thích nghe âm thanh khi loa được chụm lại hay không là nên thực hiện lại cách thử vị trí bằng cách dùng một đoạn nhạc hay phần âm thanh của phim và từ từ tăng góc xoay mỗi lần thử. Khi thấy âm thanh nghe tệ hơn, có nghĩa là bạn đã xoay góc quá nhiều, do đó hãy xoay loa lại vị trí trước đó. Có thể đó lại là hướng ban đầu của loa.
Các thủ thuật khác Còn có nhiều điều bạn có thể thực hiện để loa phát ra âm thanh nghe tốt hơn. Cambridge Audio khuyên rằng loa bookshelf có thể nghe tốt hơn khi đặt trên một miếng bọt xốp hay vật liệu có tính hấp thu âm tương tự vì chất liệu này sẽ giúp ván kệ không bị vang âm hay thêm thuộc tính âm riêng của nó. Một điều nữa là bạn không nên để vật gì trước loa, như đĩa DVD hay videogame. Những vật này sẽ làm méo âm thanh phát ra từ loa
Cuối cùng là phải sau một thời gian loa mới đạt được mức độ ổn định tự nhiên nhất. Bạn nên lập lại quy trình bố trí loa khi đã sử dụng một thời gian, ngay cả về sau phải thỉnh thoảng bố trí lại, vì thuộc tính âm thanh của loa có thể thay đổi theo thời gian.
Nên nhớ là không có một cách bố trí loa hoàn chỉnh cho mọi tình huống. Tất cả đều phụ thuộc vào hình dáng và kích thước của phòng và quan trọng nhất sở thích cá nhân.
Dẫu thế, các chuyên gia âm thanh vẫn khuyên bạn hãy tin vào đôi tai của chính mình vì sau cùng thì chính bạn mới là người thưởng thức dàn âm thanh.